نقد و بررسی یکسویه نگری فکری و تفتیش عقاید مذهبی در روزگار سلطان محمود غزنوی

با به قدرت رسیدن سلطان محمود غزنوی روند جدیدی از یکسویه نگری فکری، مذهبی به تقلید و تأسی از دارالخلافه بغداد در شرق ایران اجرایی شد . محمود غزنوی در جهت کسب مشروعیت معنوی و علی‌رغم پاره‌ای اختلافات با دارالخلافه ، به تبعیت از اهل حدیث حاکم بر بغداد و با نگاهی یکسویه نگر و متعصبانه ،  به سرکوب فرقه‌های مختلف مذهبی و انزوای اندیشمندان علوم عقلی پرداخت. طبق فرضیه این پژوهش ،اقدامات محمود در تأسیس مدارس خاص فقهی و تشکیل دادگاه‌های تفتیش عقاید ، نخستین تلاش‌های هدفمند و سازمان‌دهی شده در جهت برچیدن تساهل و تسامح برآمده از عصر زرّین تمدّن اسلامی در ایران بوده است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه مطالعه‌ی متون متقدّم و مآخذ درجه اوّل تاریخی ، چرایی برخورد محمود با نحله‌های فکری، مذهبی رقیب و چگونگی تشکیل و نتایج اولین دادگاه‌های تفتیش عقاید در ایران بعد از اسلام و نسبت این‌گونه اقدامات با جریان کلی زوال تدریجی خردگرایی و رکود تمدّن اسلامی موردنقد و بررسی قرار داده است .